فیزیوتراپی قفسه سینه روشی سوم است که برای پاکسازی راه های هوائی و ریه از اخلاط از آن استفاده می گردد. این تکنیک از چند مرحله دق کردن، ویبره یا لرزش، تتنفس عمیق، هافینگ و سرفه تشکیل می شود. در این روش بیمار در وضعیت های مختلفی قرار می گیرد تا با استفاده از نیروی جاذبه زمین ترشخات از بخش ها و لوب های مختلف ریه خارج شوند. به تخلیه ترشحات با استفاده از نیروی جاذبه زمین تخلیه وضعیتی یا Postural Drainage(PD) گویند. هر گاه تخلیه وضعیتی با دق Percussion(P) که همان ضربه زدن به قفسه سینه است همراه باشد به آن دق و تخلیه وضعیتی گفته می شود: Postural Drainage & Percussion (PD&P). پس از انجام دق آن با کف دست برای بیمار روی قفسه سینه لرزش ایجاد می کنیم تا ترشحات به راه های هوائی بزرگ هدایت شده و سپس با سرفه و هافینگ خارج شوند.انجام تکنیک فیزیوتراپی قفسه سینه آسان و راحت است و بنابراین هرکسی همانند والدین، مراقبت کنندگان از کودک، خواهران و برادران و دوستان می توانند این تکنیک را برای بیمار انجام دهند.
مارا کرای بیمار ۱۸ ساله مبتلا به سی اف که همزمان با دریافت داروهای استنشاقی توسط مادر فیزیوتراپی می شود
چگونه تکنیک فیزیوتراپی قفسه سینه انجام دهیم:
در این تکنیک بیمار در وضعیت های مختلفی قرار میگیرد که علاوه بر دق و ویبره جاذبه زمین نیز به تخلیه ترشحات از بخش های مختلف ریه کمک کند (تخلیه وضعیتی) هر بار بیمار در یکی از وضعیت هایی که تصاویر مختلف آن در زیر آمده است قرار می گیرد دست ها شبیه به فنجان گرفته شده (تصویر زیر) و مرتب به قفسه سینه زده می شود. به این عمل دق یا percussion گویند. دست ها به گونه ای گرفته می شود که بتوان آب را به راحتی در آن نگه داشته و آب از دست ها نریزد به همین علت به این وضعیت دست، فنجانی یا CUPING گویند. در زمان دق کردن کردن هوا بین دست و پوست محبوس می شود و صدای فضای تو خالی شنیده می شود و این مسئله باعث می شود که بیمار دردی را احساس نکند. می توانید این ید درد بودن این تکنیک را روی بدن خود امتحان کنید.
نحوه گرفتن دست در وضعیت فنجانی برای انجام دق
چند نکته مهم در مورد فیزیوتراپی قفسه سینه
تکنیک فیزیوتراپی قفسه از دو قسمت ۱. تخلیه وضعیتی ۲. دق تشکیل می شود
– در تخلیه وضعیتی بیمار برای مدت مشخصی در وضعیت های مختلف نشسته و یا خوابیده قرار می گیرد تا با کمک جاذبه زمین ترشحات از قسمت های مختلف ریه خارج شود. مدت زمان هر وضعیت ۳ تا ۱۵ دقیقه خواهد بود.
– چون این بیماران مستعد به ریفلاکس و برگشت ترشحات معده به داخل ریه هستند بلا بردن ته بیمار هنگام فیزیوتراپی ممنوع است.
– حرکات دست در هنگام دق از مچ دست انجام شود نه از آرنج. با یک دست و یا با دو دست می توان آن را انجام داد.
– در هنگام دق باید هوا بین دست و بدن بیمار محبوس شود به گونه ای که صدای تو خالی و حبس هوا را بشنویم.
– لازم است بین بدن بیمار و دست ما لباسی نازک قرار گیرد.
– در صورتی که کاملا هوا بین بدن بیمار و دست ما حبس شود دق دردناک نیست.
– ضربات باید از سرعت ثابت برخوردار بوده و همچنین محکم باشد.
– توجه شود که دق در مناطق زیر ممنوع است: ۱. روی استخوان جناغ ۲. روی مهره ها ۳. روی معده و شکم ۴. روی قسمتهای تحتانی دنده ها.
– برای تخلیه بهتر ترشحات از راه های هوائی کوچک و محیطی به راه های هوائی بزرگ، بعد ازانجام دق از تکنیک لرزش و یا ویبره کرن قفسه سینه در همان منطقه ای که دق انجام شده استفاده کرد.
– نحوه ایجاد ویبره و یا لرزش به صورت زیر است: برخلاف دق که دست را فنجانی می کردیم در هنگام انجام لرزش یا ویبره دست را صاف کرده و روی قفسه سینه گذاشته و از شانه و بازو ایجاد ارتعاش و لرزش ظریفی روی همان بخش قفسه سینه که دق انجام داده ایم ایجاد می کنیم. سعی شود ویبره در زمان بازدم باشد.
– بعد از ۲۰ تا ۳۰ ثانیه دق ویبره و ارتعاش انجام شود و این کار متناوبا تکرار گردد.
– بعد از ایجار ویبره تنفس عمیق کشیده می شود این عمل علاوه بر تخلیه ترشحات ایجاد سرفه هم می کند.
– در نهایت با ایجاد سرفه و هافینگ فیزیوتراپی قفسه سینه خاتمه می یابد.
وضعیت قرار گرفتن دستبرای ایجاد ارتعاش یا ویبره
ایجاد ارتعاش و ویبره با دست بر روی قفسه سینه
– به جای دست می توان از ماسک همانند ماسک های بی هوشی در هنگام دق استفاده کرد.
– مدت زمان کامل یک دوره کامل فیزیوتراپی قفسه سینه بین ۲۰ تا ۴۵ دقیقه می باشد.
– جهت جلوگیری از استفراغ بهتر است فیزیوتراپی قفسه سینه قبل از مصرف غذا و یا ۱.۵ تا ۲ ساعت پس از صرف غذا باشد.
– بهترین زمان انجام فیزیوتراپی ابتدای صبح و همچنین شب قبل از خواب است. در صورتیکه بیماری ریوی تشدید یابد هم مدت زمان و هم دفعات فیزیوتراپی افزایش داده شود.
– نکته بسیار مهم این است که لازم هم بیمار و هم والدین در هنگام فیزیوتراپی احساس راحتی کنند.
– می توان از بالشت برای راحتی بیمار در زمان فیزیتراپی استفاده کرد.
سو اسمیت در حال انجام فیزیوتراپی برای زاک پسر ۴ ساله سی افی خود است تا تخلیه ترشحات را از ریه ها راحت کند
در فیلم زیر نحوه انجام روش ها و تکنیک های مختلف پاکسازی راه های هوائی توسط متخصص فیزیوتراپی و والدین بحث می شود:
نحوه انجام فیزیو تراپی در شیرخواران با ماسک. به گونه هایی انجام می شود که ریتم موزیکال داشته و برای کودک لذت بخش باشد. به فیلم زیر توجه شود:
قبل از شروع فیزیوتراپی لازم است نکات زیر رعایت شود:
۱. لباس تنگ، جواهر، دکمه و زیپ را از اطراف گردن و قفسه سینه و دور کمر برداشته شود.
۲. بیمار لباس نرم و سبک همانند تی شرت بپوشد.
۳. فیزیوتراپی قفسه سینه بر روی بدن لخت انجام نشود.
۴. کسی که فیزیوتراپی انجام می دهد انگشتر و ساعت به دست نداشته باشد.
۵. دستمال کاغذی برای تمیز کردن خلط درنزدیکی بیمار باشد.
۶. والدین در هنگام فیزیوتراپی به جلو خم نشوند بلکه گردن به طور مستقیم رو به بالا قرارگیرد تا به مرور زمان از درد در ناحیه گردن جلوگیری شود.
۷. سطحی که بیمار بر روی آن دراز میکشد لازم است از نظر ارتفاع به گونه ای باشد که فردی که فیزیوتراپی می کند راحت باشد.
چگونه می توان فیزیوتراپی را برای بیمار لذت بخش کرد:
برای آن که بتوان فیزیوتراپی قفسه سینه را لذت بخش تر کنیم بهتر است یکی از موارد زیر را رعایت کنیم:
۱. فیزیوتراپی در حوالی زمانی انجام دهیم که قرار است تلویزیون فیلم مورد علاقه بیمار را پخش کند.
۲. آهنگ مورد علاقه و یا داستان ضبط شده مورد علاقه بیمار در زمان فیزیوتراپی پخش شود.
۳. قبل از انجام فیزیوتراپی زمانی را با با بازی با کودک سپری کنیم یا با وی صحبت نموده و گپی بزنیم و یا با وی آوازی بخوانیم.
۴. برای کودکان کم سن بازی های مشوق سرفه و دمیدن در فر فره و یا باد کردن بادکنک مفید است.
۵. از کسانی که که مورد علاقه بیمار هستند بخواهید که در فیریوتراپی کمک دهند به عبارت دیگر تنوعی در افرادی که فیزیوتراپی انجام می دهند ایجاد کنیم تا فیزیوتراپی هر روز توسط والدین برای بیمارخسته کننده نباشد. این افراد همانند نزدیکان و خواهر و برادر و یا دوستان بیمار می باشند.
۶. بهتر است هنگام فیزیوتراپی از بالشت اسفاده شود یعنی بیمار روی بالشت خم شود.
۷. از فیزوتراپی روی بدن لخت و روی استخوان جناغ و روی مهره ها و روی شکم و قسمت های تحتانی دنده ها خودداری شود.
در تصاویر زیر وضعیت های مختلف در تخلیه وضغیتی و دق نشان داده شده است
۱. وضعیت های مختلف برای شیرخوران و کودکان:
۲. وضعیتهای مختلف برای نوجوانان و بزرگسالان:
